#01001 วิธีการปลูกเลี้ยงเฟินชายผ้าสีดา เขากวางตั้ง

เก็บรวบรวมความมาจากกระทู้ Webboard คุยกัน (ถึงวันที่ 11-11-01)

ชายผ้าสีดา-เขากวางตั้ง Platycerium ridleyi เป็นเฟินที่สวยงามแปลกตา อีกทั้งเป็นเฟินหายากในป่าธรรมชาติ และมีคนเก็บออกมาวางขายอยู่เรื่อยๆ จนคาดว่า ไม่นานอาจจะสูญพันธุ์ไปจากป่า แต่ด้วยความประทับใจในความสวยงาม ซึ่งพวกเราหลายคน อดไม่ได้ที่จะซื้อเอามาประดับสวนที่บ้านกัน แต่ปัญหาก็คือ เมื่อซื้อมาแล้ว วิธีการปลูกที่เหมาะสม ควรทำอย่างไรดี เพื่อให้มั่นใจได้ว่า เขาจะไม่ลาจากเราไปก่อนเวลาอันสมควร
เราลองมาดูวิธีการจากผู้รู้ผู้มีประสบการณ์ในเรื่องนี้ ให้ข้อแนะนำอย่างไรบ้าง โดยเก็บมาจากกระทู้ใน website นี้ รวมถึงจากที่ผมได้เคยทดลองปลูกเลี้ยงมาเองด้วย

สิ่งที่ต้องทำความเข้าใจก่อนปลูก คือ นิเวศวิทยา หรือธรรมชาติของเฟิน และโครงสร้างของต้นเฟิน ดังนี้

นิเวศวิทยา : ก่อนอื่น ควรทำความรู้จักกับธรรมชาติของเฟินชนิดนี้ก่อน คือ ชายผ้าสีดาชนิดนี้ มีถิ่นกำเนิดอยู่ในเอเชีย ในไทยพบทางภาคใต้ที่ ชุมพร สุราษฏร์ธานี นราธิวาสและยะลา ในธรรมชาติพบขึ้นอยู่ตามคาคบไม้ ได้รับแสงแดดจัด ได้รับความชื้นสม่ำเสมอในอากาศ แต่ไม่ชอบน้ำชุ่มแฉะ
อาศัยอยู่ร่วมกับมด แบบพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน ด้วยลักษณะของกาบใบที่ห่อหุ้มกิ่งไม้อย่างแน่น เป็นร่องไขว้ไปมา ทำให้เกิดช่องว่างภายในจำนวนมาก เหมาะที่มดจะเข้าไปทำรัง อาศัยหลบแดดกันฝนได้เป็นอย่างดี มดผู้อยู่อาศัยจะคาบเอาเศษอาหาร เศษดิน เศษอินทรีย์วัตถุต่างๆ เข้ามาในรัง อีกทั้งมูลที่มดขับถ่ายออกมา เหล่านี้ จะกลายเป็นปุ๋ยให้แก่เฟิน อีกทั้งมดยังคอยกำจัด หรือขับไล่แมลงอื่นๆ ที่จะมากัดกินหรือทำลายต้นเฟินด้วย

โครงสร้างของเฟิน : เฟินชนิดนี้มีเหง้าเป็นแท่ง เหมือนแท่งดินสอ ใบมี 2 แบบ คือ
ใบกาบ (shield frond หรือ sterlie frond) มีลักษณะเป็นใบแผ่กว้าง ทำหน้าที่ห่อหุ้มเหง้าและระบบราก และทำหน้าที่เกาะรัดกับต้นไม้หรือสิ่งที่ยึดเกาะ สังเกตใบกาบจะห่อหุ้มจนมิด แสดงว่า ไม่ต้องการให้น้ำเข้าไปที่ระบบรากมากนัก
ส่วนใบอีกแบบ คือ ใบเขา (fertile frond) มีก้านผอมยาวเจริญออกมาจากตาเหง้า แตกเป็นกิ่งก้าน เหมือนเขากวาง reindeer ด้านบนของก้านเป็นร่อง ทำหน้าที่รองรับน้ำจากใบเขาให้ไหลเข้าไปในลำต้นเหง้า ที่โคนก้านมีใบพิเศษรูปช้อน เป็นที่สร้างสปอร์เพื่อขยายพันธุ์ต่อไป

ต้นนี้ที่ระเบียงชั้น 8 บ้านคุณ Tony

การปลูก : ไม่ชอบเครื่องปลูกมาก นำต้นวางแปะลงบนแผ่นไม้ หรือ ตอไม้ หรือเอาเกาะต้นไม้เหมือนชายผ้าสีดาชนิดอื่น ๆ ก็ได้ ให้ใบเขากวางชูตั้งขึ้น ใช้แผ่นมอสวางรองสัก 2 แผ่น หรือจะไม่ใช้เลยก็ยังได้ แต่ไม่แนะนำให้ใช้แผ่นรากชายผ้าสีดา หรือเครื่องปลูกมาก เพราะอุ้มน้ำมากเกินไป ถ้ากาบหุ้มฉีกขาดหรือแหว่งหายไป ก็ใช้กาบใบหุ้มที่แห้งแล้วของชายสีดาชนิดอื่น มาหุ้มให้มิด จากนั้นให้รัดด้วยเชือกหรือลวดให้แน่น เพื่อไม่ให้น้ำเข้าได้มาก แล้วนำไปแขวนในที่ร่มสว่างสัก 1-2 สับปดาห์ก่อน ในระยะนี้ให้น้ำเป็นละอองฝอยๆ พอชื้น จากนั้น จึงนำออกไปให้โดนแสงแดดเต็มที่ ในระหว่างรอให้ตั้งตัว ให้ฉีดพ่นด้วยฮอร์โมนเร่งราก อย่างอ่อนๆ ฉีดพ่นวันเว้นวันสัก 1-3 ครั้ง เพื่อกระตุ้นให้ออกรากและตั้งตัวได้เร็วขึ้น การรดน้ำ : รดน้ำข้างนอกให้สม่ำเสมอ ไม่ต้องรดเข้าไปในกาบหุ้ม เพราะจะทำให้เน่าง่าย จะสังเกตุเห็นว่าใบหุ้มจะหุ้มเครื่องปลูกจนมิด แสดงว่าไม่ชอบให้น้ำเข้าไปข้างในมาก น้ำจะเข้าไหลเข้าในเหง้าทางร่องที่ก้านของใบเขา ที่เป็นเหมือนรางรองน้ำ การให้ปุ๋ย : เมื่อรอจนตั้งตัวได้ แล้วจึงใส่ปุ๋ยออสโมโคทในกาบปีละครั้ง หรือใช้ปุ๋ยน้ำจางๆ พ่นให้เดือนละ 1-2 ครั้ง

สถานที่เลี้ยง : เมื่อตั้งตัวดีแล้ว นำไปไว้ที่แสงรำไร ถึงแสงแดดจัดได้ ให้มีความชุ่มชื้นในอากาศสูงและสม่ำเสมอ ข้อสำคัญ จะต้องระวังตายอดหรือยอดเหง้าให้มาก ค่อนข้างเปราะหักง่าย ถ้าเสียหายอาจตายแน่ๆ และไม่แตกหน่อใหม่ คราวนี้คุณคงสบายใจขึ้นเยอะแล้วนะครับ เมื่อทราบวิธีการปลูกเลี้ยงแล้ว และต่อไปหากมีข้อมูลเทคนิดอะไรดีๆ เกี่ยวกับเรื่องนี้จะนำมาเพิ่มเติมให้อีก เพิ่มเติม : ในระยะหลังๆ มานี้ ได้ยินได้ฟังวิธีการปลูกเลี้ยงแบบแปลกจากคนขายต้นไม้ เช่น ให้ตอกไข่ใส่เข้าไปในใบกาบ หรือใส่กล้วยน้ำว้าสุกเข้าไป ซึ่งวิธีการดังกล่าว หากคุณได้ลองทำแล้ว ช่วยบอกผลกันด้วยนะครับ

ต้นนี้ที่ ดาดฟ้า บ้านคุณ Moo