เฟินก้านดำ เป็นเฟินดิน ชอบแดดรำไรและความชื้นมาก

กระแตไต่ไม้ เป็นเฟินเกาะอาศัย ชอบแดดและความชื้นสูง

ตัวอย่างป้ายบอกชื่อชนิดของเฟิน อาจเพิ่มรายละเอียดอื่นๆ ได้อีก

เลือกขนาดกระถางให้เหมาะสมกับขนาดต้นเฟิน

ปลูกให้เหมาะสมกับประเภทของเฟิน

ปลูกเฟินให้อยู่รวมกลุ่มกัน ช่วยกันเก็บความชื้นได้ดี

ไม่ว่าคุณจะเป็น มือใหม่ปลูกเฟิน หรือมือเก๋าส์ส์แล้วก็ตาม เมื่อคุณเพิ่งได้เฟินต้นใหม่มา ไม่ว่าจะซื้อมาใหม่ หรือมีใครให้มา สิ่งที่ต้องคำนึงถึงในเรื่องของการดูแลเฟินใหม่ เพื่อให้ทั้งคุณและเฟินของคุณต่างก็มีความสุข

1. ตรวจดูให้แน่ใจว่าคุณได้เฟินที่แข็งแรงมาหรือไม่ ดูว่า มีใบใหม่ที่เพิ่งงอกออกมาสมบูรณ์ดี มีโรคหรือแมลงติดมาด้วยหรือเปล่าก่อนที่จะนำเข้าบ้าน
   
   
2. ค้นหาข้อมูลต่างๆ เกี่ยวกับเฟินใหม่ต้นนั้น อาจหาจากหนังสือตำรับตำราเท่าที่คุณมีอยู่ หรือจากแหล่งข้อมูลต่างๆ ที่คุณสามารถหาได้ เพื่อให้ทราบแน่ชัดเกี่ยวกับ ลักษณะของสภาพแวดล้อมที่เหมาะกับเฟินใหม่ของคุณ
   
   เราควรทราบถึง สภาพในธรรมชาติของเฟินนั้นเป็นอย่างไร เช่น
   
   
   • ต้องการแสงแดดมากน้อยเพียงใด
   • ปริมาณของแสงที่ต้องการ เป็นอย่างไร เช่น ได้รับแสงแดดโดยตรง แสงแดดที่ผ่านกรองบ้าง หรืออยู่ในที่ร่มจัด
   • เจริญเติบบนดินแบบไหน หรือเกาะอาศัยอยู่บนต้นไม้ หรือบนก้อนหิน เพื่อพิจารณาเครื่องปลูกที่จะต้องใช้
   • เฟินนั้นอยู่ในสภาพแวดล้อมอย่างไร ความชื้นมากน้อยแค่ไหน ชอบแห้ง แค่ชื้น หรือเปียกชุ่มแฉะ
   
   รายละเอียดเหล่านี้จะบอกให้คุณทราบเกี่ยวกับสิ่งที่สำคัญหลายประการ เช่น เครื่องปลูก ภาชนะหรือกระถางปลูก วิธีการให้น้ำ ปริมาณมากหรือน้อยเพียงไร สถานที่ที่เหมาะสมสำหรับปลูกเลี้ยง เช่น ในโรงเรือน หรือในพื้นที่เฉพาะ หรือปลูกรวมกับไม้ชนิดอื่นๆ ทั่วไปได้หรือไม่ ปริมาณแสงที่เฟินต้องการ เหล่านี้เป็นต้น
   
   คุณควรจะต้องค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับ อาหารบำรุงเฟินเป็นอย่างไร และชนิดของดินที่มันงอกในธรรมชาติ เฟินบางชนิดมีชีวิตอยู่บนหินปูน บางชนิดชอบสภาพที่เป็นกรดอ่อน บางชนิดชอบเครื่องปลูกที่มีอินทรีย์วัตถุมากๆ
   
   นอกจากนี้ คุณควรค้นหาเกี่ยวกับเฟินชนิดนั้นเจริญเติบโตอย่างไร มันเป็นเรื่องที่สำคัญที่คุณควรทราบเอาไว้ด้วย เช่น ลำต้นเหง้าเจริญเติบโตอย่างไร เป็นเฟินเลื้อย หรือตั้งขึ้น หรือแผ่สยายทิ้งใบห้อย เป็นต้น และรากของเฟินนั้นงอกลงในเครื่องปลูกลึกมากน้อยเพียงใด เฟินบางชนิดระบบรากแผ่ออกตื้นๆ สามารถปลูกลงในกระถางทรงแบนได้ หรือทราบว่าเฟินชนิดนั้นรากงอกเร็วมากเพียงใด จะช่วยให้คุณทราบได้ว่าจะต้องย้ายเปลี่ยนกระถางบ่อยแค่ไหน
   
   ท้ายสุด ควรทราบด้วยว่า เฟินของคุณเป็นเฟินดิน เจริญเติบโตอยู่บนดิน หรือเป็นเฟินเกาะอาศัย เจริญเติบโตอยู่บนต้นไม้ หรือบนก้อนหิน จะช่วยให้คุณตัดสินใจได้ว่า จะต้องใช้กระถางแบบไหน หรือปลูกแบบไหนจึงจะเหมาสม
   
   ป้ายชื่อ หากติดป้ายชื่อของเฟินได้ด้วยจะยิ่งเป็นการดี คุณสามารถเพิ่มเติมรายละเอียดอื่นๆ เพื่อช่วยจดจำ เช่น ได้มาจากไหน ได้มาเมื่อไร มีประโยชน์มากสำหรับการดูแลในอนาคต เช่น ได้มานานแค่ไหน อายุต้นนานเท่าไร เปลี่ยนเครื่องปลูกเมื่อไร เป็นต้น
   
   
3. สำหรับเฟินทั่วไป ช่วง 1 สัปดาห์แรก ที่เฟินต้องปรับตัวกับสิ่งแวดล้อมใหม่ ควรนำเฟินใหม่ไปปลูกเลี้ยงในที่ร่ม หรือแดดรำไร มีอากาศถ่ายเทสะดวก เฟินส่วนมากต้องการอากาศถ่ายเทสะดวก แต่ไม่ใช่ลมพัดแรง อากาศถ่ายเทสะดวกจะช่วยได้ในเรื่องของอุณหภูมิที่ร้อนหรือเย็นเกินไปได ไม่ควรให้น้ำในปริมาณมาก ควรให้น้ำเพียงมีความชื้น เว้นแต่เฟินนั้น เป็นเฟินที่โตในน้ำ จึงให้ปลูกแช่น้ำได้
   
   
4. หากต้องการเปลี่ยนกระถาง มีข้อแนะนำที่ควรทราบ ได้แก่
   
   
   • เลือกขนาดกระถางให้ใหญ่กว่าขนาดกระถางเดิม หรือใหญ่กว่าระบบรากของเฟิน สัก 2 นิ้ว ไม่ควรเลือกกระถางที่มีขนาดใหญ่มากเกินไป เนื่องจากต้องใช้เครื่องปลูกมาก จึงทำให้มีความชื้นสูงเกินไป จนไม่มีอากาศถ่ายเทในเครื่องปลูก
     
     
   • ใช้กระถางใหม่ หรือกระถางเก่าที่ล้างสะอาดแล้ว หากกระถางเดิมเคยมีต้นไม้ตายเนื่องจากเชื้อโรคเชื้อราด้วยแล้ว คุณควรหลีกเลี่ยงใช้กระถางเก่าใบนั้น และเพื่อหลีกเลี่ยงเกลือแร่ที่สะสมอยู่ในเนื้อกระถางใบเก่าด้วย
     แต่หากจำเป็นต้องใช้ คุณสามารถนำกระถางไปแช่ในน้ำผสมสารเคมีฆ่าเชื้อโรคเชื้อรา จากนั้นนำไปแช่ในน้ำสะอาดอีกครั้งและตากให้แห้ง ก็สามารถนำกลับมาใช้อีกได้
     
     
   • เฟินส่วนมากต้องการเครื่องปลูกและกระถางที่สามารถระบายน้ำได้ดี เฟินบางชนิดอาจต้องการแคลเซี่ยม ควรเสริม dolomite หรือ เปลือกหอยบด หรือเศษปูนเล็กๆ ทราย ผงถ่าน หรือขี้เถ้าแกลบ เป็นต้น
     
     
   • การถอดเปลี่ยนกระถางควรทำอย่างเบามือ และปลูกลงกระถางใหม่ให้รากอยู่ต่ำกว่าผิวเครื่องปลูกลงไปเล็กน้อย
     
     
   • ให้น้ำทันทีหลังจากย้ายเปลี่ยนกระถาง ควรให้วิตามิน B1 และฮอร์โมนเร่งราก พร้อมกับการให้น้ำ เพื่อลดปัญหาอาการช๊อคและเร่งให้ออกรากไว หรือผสมสารเคมีกำจัดเชื้อราอ่อนๆ เพื่อกันปัญหารากเน่าด้วย
     
     
   • หากใช้ sphagnum moss เป็นเครื่องปลูก ควรระมัดระวังในเรื่องของความสะอาด ในมอสที่เก็บเก่าอาจมีเชื้อโรคเชื้อรา หลังจากเสร็จงานแล้วคุณควรล้างทำความสะอาดมือ
     
     
5. การให้น้ำ ปริมาณน้ำที่ให้ ขึ้นอยู่กับความต้องการของเฟินแต่ละชนิด และแต่ละฤดูกาล
   
   หากใช้ระบบให้น้ำ คุณควรเลือกระบบที่ปรับปริมาณน้ำให้น้ำมากหรือน้อยได้
   
   พึงระลึกไว้เสมอว่า มากกว่า 90% ของเฟินที่ตาย มีสาเหตุมาจากการให้น้ำมากเกินไป
   
   
6. การปลูกต้นไม้ไว้ใกล้ๆ กัน ให้เฟินอยู่รวมในกลุ่มต้นไม้ จะช่วยรักษาความชุ่มชื้นเอาไว้ได้นาน ดีกว่าปลูกเฟินต้นเดียวอยู่เดี่ยวโดด
   
   
7. ให้ปุ๋ยน้อยๆ หรืออ่อน แต่ให้บ่อยๆ โดยมากควรให้ในช่วงที่มีการเจริญเติบโต หากใช้ปุ๋ยน้ำ ก็สามารถให้พร้อมๆ กับการให้น้ำไปด้วย หากคุณไม่มีเวลาที่จะให้ปุ๋ยได้บ่อยนัก คุณอาจเลือกปุ๋ยประเภทละลายช้า หรือปลดปล่อยธาตุอาหารอย่างช้า เช่น ปุ๋ย ตราออสโมโคท ตรานิวทริโค้ท เป็นต้น ส่วนมากจะเริ่มให้ตั้งแต่ประมาณเดือนมีนาคม จนถึงเดือนสิงหาคม และไม่ควรให้ปุ๋ยทั้งชนิดละลายช้าควบคู่ไปกับปุ๋ยอย่างอื่น เพราะจะทำให้เกิดความเข้มข้นมากเกินจนเป็นอันตราย
   
   
8. ตรวจสอบบ่อยๆ ถึงอาการที่บ่งบอกถึงแมลงหรือเชื้อโรคเข้าทำลาย เพื่อคอยป้องกัน ดีกว่าแก้ไขกันทีหลัง
   
   ปัญหาที่พบบ่อยและเป็นปัญหาใหญ่กับเฟิน ก็คือ ตัวทาก หอยทาก และแมลงเต่าทอง พวกมันขอบกินยอดอ่อนเฟิน โดยเฉพาะเฟินต้นที่คุณโปรดปรานด้วย สำหรับทากหรือหอยทาก สามารถใช้เหยื่อฆ่านำมาวางล่อให้พวกมันกิน แต่หากคุณไม่อยากใช้สารพิษ อาจเลือกใช้ diatomaceous earth โรยไว้รอบๆ ต้นเฟิน สารนี้จะเป็นเกล็ดแหลมคมจะช่วยหยุดยั้งพวกมันไม่ให้เข้ามาใกล้ ส่วนพวกหนอนและเต่าทอง สามารถใช้เคมีฆ่าแมลงได้
   
   สำหรับพวกเพลี้ย คุณสามารถใช้น้ำพ่นเป็นฝอยละอองเพื่อไล่มัน หรืออาจจะผสม Sevin ด้วยก็ได้ หลังจากนั้น 1 สัปดาห์ให้ฉีดพ่นอีกครั้ง เพราะมันอาจจะมีไข่ของพวกมันซุกซ่อนอยู่ เคมี Cygon หรือOrthene เป็นเคมีกำจัดแมลงพวกกัดดูดน้ำเลี้ยงต้นไม้ อาจจะต้องนำเฟินไปแช่ในสารละลาย 15-20 นาที
   
   
9. หมั่นตัดแต่งใบที่แห้งรวมถึงใบแก่หมดอายุออกไปทิ้งให้ไกล เพื่อไม่ให้เป็นที่สะสมโรคและแมลงศัตรูพืช ทั้งยังช่วยให้อากาศบริเวณรอบถ่ายเทได้สะดวก และช่วยให้ใบอ่อนใหม่สามารถเติบโตงอกขึ้นมาได้สะดวกอีกด้วย นอกจากนี้ คุณควรทำความสะอาดสถานที่ปลูกเลี้ยง ไม่ให้มีเศษดินเศษเครื่องปลูกเก่าในบริเวณ เพื่อจำกัดแหล่งเพาะเชื้อโรคและแมลง
   
   
10. หากเฟินมีการทรุดลง ให้แน่ใจด้วยว่า ไม่ใช่เฟินชนิดที่มีนิสัยพักตัว แต่หากทรุดลงในเวลาไม่สมควร ให้ตรวจสอบดูว่า น้ำมากเกินไป หรือมีเกลือแร่สะสม ซึ่งหากเกิดจากการให้น้ำมากเกินไป ควรลดปริมาณน้ำลงทันที และเปลี่ยนเครื่องปลูกให้หยาบขึ้น หรืออาจต้องเปลี่ยนกระถาง หากระบายน้ำไม่ดี
    
    หากไม่ใช้สาเหตุมาจากน้ำมากเกิน ให้ตรวจสอบดู ระบบราก ให้แน่ใจว่า น้ำสามารถซึมลงไปหารากได้หรือไม่ หรือเครื่องปลูกไหลรั่วออกททางก้นกระถางเกือบหมด หรือปลูกนานจนรากแน่นกระถาง ปัญหาเหล่านี้ แก้ด้วยการถอดเฟินออกจากระถาง ย้ายไปปลูกในกระถางใบใหม่
    
    สำหรับกระถางแขวน เครื่องปลูกอาจรั่วไหลออกได้ ควรหมั่นตรวจดูและเอาครื่องปลูกใหม่เติมใหม่